Дар ҷаҳони глобализатсионии имрӯза донистани забонҳои хориҷӣ на танҳо афзалият, балки зарурат мебошад. Тадқиқотҳои илмӣ нишон медиҳанд, ки омӯзиши забонҳо аз синни хурдсолӣ фоидаҳои зиёдеро барои инкишофи зеҳнӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии кӯдакон дар бар мегирад.
Чаро аз синни хурдсолӣ?
Давраи хурдсолӣ (аз 0 то 7 сол) давраи критикӣ барои инкишофи забон мебошад. Дар ин давра мағзи кӯдак нисбат ба зарфи маълумот хеле кушод ва мунтазам аст. Тадқиқотҳо нишон медиҳанд, ки кӯдаконе, ки дар ин синну сол забони хориҷиро меомӯзанд, он забонро беҳтар аз худ мекунанд ва талаффузи наздик ба забони модарӣ доранд.
Фоидаҳои зеҳнӣ
1. Рушди қобилияти зеҳнӣ
Омӯзиши забони хориҷӣ мағзро машқ медиҳад ва қобилияти зеҳниро мустаҳкам мекунад. Кӯдаконе, ки ду ё якчанд забонро медонанд, одатан дорои малакаҳои зерин мебошанд:
- Тафаккури мантиқӣ ва танқидии беҳтар
- Қобилияти ҳалли масъалаҳои мураккаб
- Эстироҳат ва концентратсияи беҳтар
- Хотираи пурқувват
2. Инкишофи тафаккур
Омӯзиши забони дуюм ба кӯдакон ёрӣ мерасонад, ки роҳҳои гуногуни ифода ва фаҳмидани ҷаҳонро кашф кунанд. Онҳо меомӯзанд, ки як мафҳум ё андешаро ба роҳҳои гуногун ифода кунанд, ки ин ба инкишофи чандирӣ ва эҷодкориашон мусоидат мекунад.
Фоидаҳои иҷтимоӣ ва фарҳангӣ
3. Дарки маданиятҳои гуногун
Забон на танҳо воситаи муошират, балки дарвозаи ворид шудан ба маданият мебошад. Кӯдаконе, ки забонҳои хориҷиро меомӯзанд:
- Дарки беҳтар ва эҳтироми маданиятҳои гуногун доранд
- Дидгоҳи васеъ ва боз ба дунё пайдо мекунанд
- Малакаҳои муоширати байнифарҳангиро инкишоф медиҳанд
- Эҳсоси толерантӣ ва эҳтиром ба тафовутҳоро парвариш мекунанд
4. Васеъ гардидани имкониятҳо
Донистани забонҳои хориҷӣ дарҳои зиёдеро мекушояд:
- Имкониятҳои таҳсилоти олӣ дар хориҷа
- Истифода аз маводи таълимии гуногунзабона
- Дӯстониҳо ва муоширот бо одамони мамлакатҳои гуногун
- Имкониятҳои касбӣ дар оянда
Чӣ гуна омӯзиш оғоз кунем?
5. Муҳити табиӣ ва дӯстона
Муҳимтарин чизи дар омӯзиши забони хориҷӣ ба кӯдакон — ин бунёд намудани муҳити дӯстона ва табиӣ мебошад. Омӯзиш бояд дар шакли бозӣ, суруд, достон ва фаъолиятҳои ҷолиб сурат гирад.
Маслиҳатҳои амалӣ:
- Истифода аз китобҳои тасвирӣ ва интерактивӣ
- Гӯш кардани мусиқӣ ва тамошо кардани мультфилмҳо
- Бозиҳои забонӣ ва машқҳои ҷолиб
- Муошират бо сухангӯёни забони модарӣ (ҳангоми имкон)
6. Таваққуфи воқеъбинона
Волидайн бояд дарк кунанд, ки омӯзиши забон раванди тадриҷӣ аст. Бештар муҳим суръат нест, балки озмуни назди омӯзиш ва эҳсоси муваффақият мебошад. Ҳар як кӯдак бо суръати худ пеш меравад ва ин табиист.
Нақши омӯзгор ва волидайн
7. Ҳамкории мактаб ва оила
Муваффақияти омӯзиши забони хориҷӣ вобаста аст ба ҳамкории наздики омӯзгорон ва волидайн. Волидайн метавонанд:
- Кӯдаконро ташвиқ ва дастгирӣ кунанд
- Муҳити забонро дар хона таъмин кунанд (китобҳо, филмҳо, мусиқӣ)
- Бо омӯзгорон дар алоқа бошанд ва равандро пайгирӣ кунанд
- Худ низ забонро бо кӯдак якҷоя омӯзанд
Таҷрибаи мактаби мо
Дар Мактаби Замонави Душанбе мо омӯзиши забонҳои хориҷиро аз синфи 1 оғоз мекунем. Барномаҳои мо дар асоси усули коммуникативӣ бунёд шудаанд, ки дар он кӯдакон аввалан сухан гуфтан ва фаҳмиданро меомӯзанд, ва баъд грамматика ва навишт.
Мо забонҳои англисӣ, русӣ ва форсиро пешниҳод мекунем. Омӯзгорони мо касбӣ ва ботаҷриба буда, барномаҳои хосро барои синну солҳои гуногун таҳия кардаанд.
Хулоса
Омӯзиши забонҳои хориҷӣ аз синни хурдсолӣ — ин инвеститсия ба ояндаи кӯдакон мебошад. На танҳо ба онҳо малакаҳои муҳими забонӣ дода мешавад, балки қобилияти зеҳнӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии онҳо низ инкишоф меёбад.
Муҳим аст, ки омӯзиш дар муҳити дӯстона, бо метод ҳои муосир ва бо дастгирии комили омӯзгорон ва волидайн сурат гирад. Танҳо дар ин сурат мо метавонем ба кӯдакон имконият диҳем, то қобилиятҳои худро пурра ошкор созанд ва барои ҳаёт дар дунёи глобализатсионӣ омода шаванд.
Дар бораи муаллиф
Зафар Иброҳимов — Омӯзгори забони англисӣ дар Мактаби Замонави Душанбе бо таҷрибаи 12-сола. Соҳиби сертификатҳои CELTA ва TESOL, мутахассис дар соҳаи омӯзиши забон ба кӯдакон.